Model wstępny „Najpierw mieszkanie” został opracowany w ramach Partnerstwa „Najpierw mieszkanie - innowacyjne metody trwałego rozwiązania problemu bezdomności chronicznej” (dalej Partnerstwo NM FFW). Partnerstwo działa dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa, 4.3 Współpraca ponadnarodowa (POWR.04.03.00-IP.07-00-004/18). Wstępny model to opis doświadczeń światowych w realizacji NM oraz koncepcja programu NM wdrażanego przez Partnerstwo NM FFW od sierpnia 2019 r. Koncepcja jest punktem wyjścia do monitoringu wierności wdrożenia Programu NM FFW i stworzenia ostatecznego modelu „Najpierw mieszkanie” dla Warszawy na zakończenie działania partnerstwa w październiku 2022 r.
W tworzeniu wstępnego modelu „Najpierw mieszkanie” przyjęto założenie, że dokonując transferu NM do Polski warto inspirować się rozwiązaniami stosowanymi na całym świecie. Konkretne rozwiązania wypracowane w Finlandii – kraju partnera zagranicznego Partnerstwa NM FFW Fundacji Y-Saatio - mogą okazać się bardziej lub mniej adekwatne do polityki wobec zjawiska bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego w Polsce, warto zatem skorzystać z szerokiej gamy doświadczeń. Jednocześnie w modelu założono, że potrzeby ludzi długotrwale bezdomnych mierzących się z kryzysami zdrowia psychicznego są uniwersalne – bezdomność i kryzys psychiczny to sprawy ludzkie – dlatego w modelu założono maksymalną wierność kluczowym wartościom NM w procesie budowania wspierającej relacji między uczestnikiem programu a pracownikiem wspierającym.
Źródła wiedzy wykorzystanej do stworzenia modelu to praktyczne doświadczenia programów „Najpierw mieszkanie” opisane w literaturze przedmiotu m.in. fińskiej “Home of Your Own” (Y-Saatio, 2018), amerykańskiej „Housing First Pathways Model to End Homelessness” (Tsemberis, 2010), kanadyjskiej „Housing First Toolkit” (At home/Chez sui, 2014) oraz europejskiej „Housing First Europe Guide” (FEANTSA, 2016). Wykorzystano także dokumenty wewnętrzne sieci zajmujących się gromadzeniem i udostępnianiem wiedzy o idei „Najpierw mieszkanie”, w szczególności prezentacje wygłaszane przez praktyków i badaczy podczas konferencji, spotkań i webinariów Housing First Europe Hub, Y-Saatio oraz FEANTSA. Ważną podstawą modelu jest znajomość lokalnej polityki wobec bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego w Warszawie posiadana przez ekspertów z obszaru bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego, psychiatrii środowiskowej oraz ewaluacji programów społecznych tworzących Partnerstwo NM FFW. Uzupełnieniem modelu jest opracowanie pt. „Potencjalni uczestnicy programów „Najpierw mieszkanie” w Warszawie. Diagnoza wstępna” przygotowane przez Partnerstwo NM FFW w 2020 r. (FNMP, 2020).
Model składa się ze wstępu i dwóch rozdziałów. We wstępie opisano trójwymiarowe rozumienie „Najpierw mieszkanie” jako filozofii (wartości), systemu i programu oraz zagadnienie wierności programów mieszkaniowych realizowanych pod szyldem NM na świecie. Pełne, czyli trójwymiarowe rozumienie NM, ma kluczowe znaczenie dla trwałości i powszechności zmiany, jaką z pomocą NM można wprowadzić w życiu ludzi doświadczających bezdomności. W pierwszym rozdziale opisano program „Najpierw mieszkanie” w wymiarze specjalistycznego programu wsparcia według doświadczeń programów NM realizowanych zagranicą. Program opisano w podziale na trzy obszary: uczestników, wsparcie specjalistyczne oraz pozyskiwanie mieszkań. W drugim rozdziale, wykorzystując strukturę opisu z rozdziału pierwszego - uczestnicy, wsparcie, mieszkania - opisano koncepcję Programu NM wdrażanego przez Partnerstwo NM FFW. Scharakteryzowano także samo Partnerstwo.
Na podstawie modelu wstępnego i doświadczeń z jego wdrażania uzyskanych w ramach monitoringu wdrożenia Programu NM FFW powstanie ostateczny model „Najpierw mieszkanie” dla Warszawy. Będzie on uzupełniony o rozdział opisujący działania ważne dla trwałości programów NM w mieście i wdrożenia NM w wymiarze systemowym m.in. diagnozę lokalną, Portal „Najpierw mieszkanie” www.najpierwmieszkanie.org.pl, angażowanie pracowników instytucji pomocy i integracji społecznej na rzecz NM, zasady komunikowania idei NM oraz budowanie systemu gromadzenia funduszy.
Autorką modelu wstępnego jest Julia Wygnańska, Koordynatorka ds. Modelu Partnerstwa „Najpierw mieszkanie - innowacyjne metody trwałego rozwiązania problemu bezdomności chronicznej”, Wiceprezeska Fundacji Najpierw Mieszkanie Polska. W pracę nad dokumentem byli zaangażowani przedstawiciele instytucji partnerskich uczestniczący w dwuetapowych konsultacjach obejmujących komentowanie i uzupełnianie wersji roboczych: Michał Zgórzak (BPL), Paulina Radecka (BPL), Patrycja Wiedeńska (BPL), Agnieszka Siekiera (FFW), Katarzyna Lech (FFW), Piotr Kalinowski (FFW), Magdalena Syrówka (FFW), Ewa Dziura (FFW), Piotr Czyrka (FFW) Daria Szulc (FFW), Katarzyna Bogatko (FFW), Dariusz Osowski (FFW), Taina Hytonen (Y-Saatio) oraz Juha Kahila (Y-Saatio).
