12.02.2025
Z ekspertką Elżbietą Kocon Kierowniczką Schroniska dla Osób Bezdomnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Radomiu zastanawialiśmy się czy możliwe jest wdrażanie wartości NM w tradycyjnym schronisku. Nagranie wkrótce.
Schronisko jest podstawową i najbardziej powszechną formą wsparcia kierowaną do osób z doświadczeniem bezdomności w Polsce. Zasady funkcjonowania schronisk są określone w Ustawie o Pomocy Społecznej z dn. 12 marca 2004 roku oraz rozporządzeniu o minimalnych standardach i obejmują m.in. zakaz przebywania w schronisku osób "pod wpływem alkoholu" (art. 48 a pkt 6.). Taki sam zakaz dotyczy noclegowni.
To jedna z zasad, które trudno pogodzić z pracą według wartości Housing First, gdzie z osobami używającymi substancji psychoaktywnych szkodliwie pracujemy metodą redukcji szkód oraz w duchu zdrowienia czyli doceniając każdy krok w stronę większego zdrowia np. ograniczenie ilości używanych substancji. Abstynencja jest oczywiście na horyzoncie i dla części uczestników jest celem, ale nie jest warunkiem świadczenia przez nas wsparcia. Wspieramy asertywnie stawiając granice i wymagania innego rodzaju np. pilnując przestrzegania norm społecznych dotyczących sąsiedzkiego porządku, pilnując terminów spotkań z pracownikami wspierającymi. Podejście oparte na redukcji szkód okazuje się efektywne w przypadku uczestników_czek doświadczających bezdomności długotrwale i równolegle z kryzysami zdrowia psychicznego.
Przykładem innej wartości NM, która wydaje się trudna do spełnienia w tradycyjnym schronisku jest możliwość decydowania z kim się dzieli miejsce, które nazywa się swoim. W schroniskach są wieloosobowe sale, w NM uczestnik musi móc zdecydować z kim mieszka, jeśli w ogóle z kimkolwiek. Mieszkania w programach NM są samodzielne i rozproszone w środowisku miksu społecznego oraz w drugiej wersji rozwijanej w Finlandii funkcjonują efektywne programy NM, w których wszystkie mieszkania są w jednym budynku. Każdy ma swoją przestrzeń prywatną oraz możliwość natychmiastowego, po przekroczeniu progu mieszkania znalezienia się we wspierającej społeczności osób z podobnymi doświadczeniami oraz animatorów, pracowników socjalnych, psychologów i terapeutów gotowych do wsparcia na zasadach NM.
Zamknięcie schronisk dla osób pod wpływem alkoholu tworzy grupę osób, którą Finowie określili "kapitanami latającego holendra" (A home of your own, Y Saatio, 2018) odbijającymi się od drzwi do drzwi placówek pomocowych, nigdzie nie znajdującymi wsparcia prowadzącego do domu. To dla nich NM okazało się jedynym rozwiązaniem. W Polsce na ulicach i miejscach niemieszkalnych jest wielu_e kapitanów bez domu. Pracownicy schroniska w Radomiu też odwołują się do żaglowca, jednak w inny sposób - liczą na to, że osoby opuszczające placówkę nabiorą wiatru w żagle i wyruszą w świat. Takie podejście zaczerpnęli od mieszkańca, który wymalował je na ścianie schroniska zanim je opuścił.
Podczas webinaru zastanowimy się czy możliwe jest prowadzenie ustawowego schroniska tak, żeby korzystać z metody NM i jej skuteczności dla uczestników oraz jakie warunki musiałyby zaistnieć aby było to możliwe, jeśli w ogóle jest. Zastanowimy się nad tym z ekspertką Elżbietą Kocon, osobą od lat prowadzącą Schronisko dla osób bezdomnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Radomiu i obserwującą rozwój metody Najpierw mieszkanie w Polsce co najmniej od 2014 r.
Dla przypomnienia linkujemy publikację z Radomskiego Seminarium Mazowieckich Interesariuszy Bezdomności w 2014. Rozmawialiśmy o lokalnym wsparciu i metodzie NM z przedstawicielami samorządu i organizacji pozarządowych w Radomiu dzieląc się swoimi praktykami.
