„Najpierw mieszkanie” z samorządowej perspektywy

O szczegóły współpracy zapytaliśmy Urząd Miasta Stołecznego Warszawy. Jak wynika z przesłanych informacji, do realizacji programów prowadzonych metodą „Najpierw mieszkanie” zostało w stolicy przeznaczonych 37 lokali: 21 w ramach projektu europejskiego pn. „Najpierw mieszkanie – innowacyjne metody trwałego rozwiązania problemu chronicznej bezdomności" oraz 10 w ramach projektu europejskiego pn. „Housing First – Najpierw Mieszkanie”, a także 6 w ramach wdrażania metody w Warszawie poza ww. projektami europejskimi. Mieszkania pochodzą z zasobu lokalowego m.st. Warszawy (21 z nich należy do zasobu dzielnicowego) oraz zasobu Mienia Skarbu Państwa (16 lokali) i są rozlokowane w 10 dzielnicach miasta: Ochota, Śródmieście, Wola, Żoliborz, Bielany, Wawer, Praga-Południe, Praga-Północ, Białołęka, Mokotów. Zgodnie z metodą, są to mieszkania rozproszone, znajdują się zarówno w starych jak i nowych budynkach.

Nieduże, do remontu

– Z punktu widzenia programów prowadzonych metodą „Najpierw mieszkanie” nie ma znaczenia  czy znajdują się one w budownictwie starym czy nowym. Wybór mieszkań jest podyktowany wyborem osób uczestniczących, a także tym, aby osoby z zaburzeniami psychicznymi i uzależnieniami integrowały się ze społecznością. Osoby uczestniczące w programach „Najpierw mieszkanie” powinny zajmować nie więcej niż 20% lokali w danym budynku. Zasadą jest również aby mieszkania spełniały podstawowe standardy. Powierzchnie są małe, z przeznaczeniem dla 1–2 osób i jest to średnio 20–30 m kw. Wyposażenie mieszkań zostało zapewnione w stopniu podstawowym, zawiera podstawowe sprzęty i meble niezbędne do zamieszkania – wyjaśnia Michał Zgórzak z Biura Polityki Lokalowej Urzędu m.st. Warszawy.

Jak informuje warszawski ratusz, mieszkania przeznaczone na realizację programów prowadzonych metodą Najpierw Mieszkanie najczęściej wymagały remontów lub drobnych prac dostosowawczych. Miasto, za pośrednictwem organizacji realizujących programy ma możliwość wglądu w sposób  eksploatacji lokali i administrowanie nimi, a organizacje ponoszą odpowiedzialność za ich stan, zgodnie z zapisami umowy.

Zadania i oceny

– Wyzwaniem związanym z mieszkaniami było ich dostosowanie, w szczególności biorąc pod uwagę wymogi określone w projektach unijnych. Zadanie to zostało przeprowadzone sprawnie dzięki zaangażowaniu kadry prowadzącej projekty oraz dofinansowaniu unijnemu. Odrębną kwestią jest utrzymanie mieszkań w należytym stanie. To obszar wymagający stałego monitoringu i pracy – podkreśla przedstawiciel miasta. – Uczestnikami programów typu najpierw mieszkanie są osoby po doświadczeniu długotrwałej bezdomności, dla których wyzwaniem może być utrzymanie dbałości o rzeczy oraz czystości w mieszkaniach. Nie jest to jednak wyznacznik dużego problemu w tym zakresie.  W takich przypadkach udaje się doprowadzić do zachowania lokalu w odpowiednim stanie. Wyzwaniem było również wdrożenie uczestników w ponoszenie współodpowiedzialności za opłaty administracyjne i utrzymanie miru sąsiedzkiego.

Jaką opinię na temat metody „Najpierw mieszkanie” ma stołeczna administracja samorządowa, która odgrywa ogromną rolę w realizacji takich programów w Warszawie?

„Metoda „Najpierw mieszkanie” jest metodą wysoce skuteczną w trwałym rozwiązywaniu problemu bezdomności. Potwierdzają to badania przeprowadzone w okresie realizacji programu Najpierw mieszkanie w Gdańsku, Warszawie i we Wrocławiu od stycznia 2020 roku do września 2021 roku (21 miesięcy). Wynika z nich, że: 81% osób uczestniczących utrzymywało stabilność zamieszkania i pozostawało w mieszkaniach; 71% poprawiło swoją sytuację zdrowotną; 79% polepszyło swój dobrostan psychospołeczny; 67% osób uczestniczących w projekcie zwiększyło poziom swojej integracji społecznej; ponad 80% osób uczestniczących poprawiło swoją ogólną sytuację życiową” – ocenia ratusz.

NM – ważna innowacja

„Wdrażanie metody „Najpierw mieszkanie” ma innowacyjny charakter. Stanowi bardzo ważny obszar w systemie wsparcia i pomocy osobom w kryzysie bezdomności, w szczególności osobom z zaburzeniami psychicznymi. Zakłada przede wszystkim wspieranie uczestnika tak długo, jak jest to potrzebne i oczekiwane. Oznacza to w praktyce, że osoby uczestniczące w programach „Najpierw mieszkanie” mogą korzystać ze wsparcia przez wiele lat, co jest wyzwaniem dla samorządów które realizują bądź będą realizowały ww. metodę, szczególnie w kontekście dostępności mieszkań” – zwracają uwagę urzędnicy, zaznaczając jednocześnie, że „przy realizacji programów prowadzonych metodą „Najpierw mieszkanie” konieczna jest współpraca wielosektorowa w celu  zapewnienia kompleksowego wsparcia osobie pozostającej w mieszkaniu.”

Zdaniem przedstawicieli strony samorządowej „ważnym elementem prowadzenia programów jest ich monitoring i ewaluacja. Systematyczne i staranne badania dają możliwość określenia mocnych i słabych stron metody, a tym samym możliwość wprowadzenie dodatkowych działań.” Ratusz podkreśla też, że „realizacja ww. programu jest najlepszym sposobem na uzyskanie doświadczenia w tym zakresie oraz  stworzenia katalogu dobrych praktyk.”

Za zebranie i przekazanie informacji o realizacji programów „Najpierw mieszkanie” w Warszawie dziękujemy pracownikom Biura Polityki Lokalowej, Biura Pomocy i Projektów Społecznych oraz Biura Marketingu Miasta.