01.09.2025
W Polsce wśród osób nie związanych zawodowo z pokonywaniem bezdomności wciąż panuje przekonanie, że bezdomność to wybór. Jest ono też trochę obecne wśród pracowników instytucji pomocowych, jeśli nie tych pracujących bezpośrednio z osobami z doświadczeniem bezdomności, którzy znając to zjawisko wiedzą, że tak nie jest, to wśród pracowników innych sektorów np. zajmujących się dystrybucją środków unijnych, urzędników samorządowych, w sektorze leczenia uzależnień czy pomocy mieszkaniowej.
Jest to przekonanie tylko częściowo prawdziwe. Bezdomność to wybór, ale społeczeństwa. Przyczyny bezdomności mają charakter systemowy i leżą m.in. w nierównym dostępie do wczesnej interwencji, pomocy psychologicznej dla młodzieży i dorosłych, powszechności alkoholu, trudności w dostępie do służby zdrowia, edukacji, mieszkania i rynku pracy.
Na to jak funkcjonuje nasze społeczeństwo wpływ ma każdy i każda z nas. O politykach decyduje władza (rząd i samorządy), z kolei my jako wyborcy współdecydujemy o tym, kto sprawuje władzę np. jaka partia, czy samodzielnie, czy w koalicji, kto jest prezydentem czy burmistrzem, czym się zajmuje najpierw – halą widowiskową czy mieszkaniami.
Przestrzeń do wyboru jaka zostaje osobie z doświadczeniem bezdomności w konsekwencji naszych decyzji jest niewielka. Np. osoby żyjące na ulicy obecnie mają do wyboru korzystanie z pomocy streetworkerów, noclegowni czy schroniska (jeśli będą w stanie podjąć abstynencję od substancji – większość nie jest) oraz pomocy społecznej. Mają ograniczony dostęp do pomocy psychologicznej i terapeutycznej, która nawet jeśli jest dostępna to mało skuteczna, bo nie można pracować nad zdrowiem psychicznym z osobą, której podstawowe potrzeby schronienia i bezpieczeństwa nie są zaspokojone.
Rozwiązaniem o potwierdzonej naukowo efektywności jest znana już w Polsce, ale wciąż mało powszechna metoda Najpierw mieszkanie/Housing First. Programy NM zapewniają dostęp do pogłębionej pomocy psychologicznej i terapeutycznej oraz mieszkaniowej, co stwarza ludziom realne warunki zaspokojenia potrzeb podstawowych m.in. bezpieczeństwa i schronienia do podejmowania mądrych, prowadzących do lepszego życia i zdrowia, decyzji.
W programach NM ludzie naprawdę mogą wybierać.
Niestety według szacunków FNMP do końca 2024 r jedynie niespełna 200 osób w Polsce mogło skorzystać z takich programów – pierwsze zostały uruchomione jako pilotaże w 2019 r w 3 miastach. Dodatkowo w 2024 r 990 osób zostało policzonych (badanie MRPiPS o liczbie osób bezdomnych) jako korzystające z programów mieszkaniowych. Jeśli przyjmiemy, że całkowita liczba osób bezdomnych jest taka jak ustalona w tym badaniu (nieco ponad 30 tys.), to zauważymy, że jedynie 3,6% osób bezdomnych miało wybór popracowania nad zakończeniem bezdomności w programie mieszkaniowym.
W Polsce 96,4% osób doświadczających bezdomności nie ma wyboru.
To my mamy wybór jako społeczeństwo kształtujące polityki społeczne. Skoro występowanie bezdomności zależy od naszej decyzji, to spróbujemy jako FNMP zainspirować lepsze wybory.
Działania realizowane w ramach zadania:
- Raport o rozwoju metody Najpierw mieszkanie w Polsce - zadanie realizowane we współpracy ze Stowarzyszeniem Klon Jawor
- Wizyty studyjne w instytucjach realizujących lub przygotowujących się do prowadzenia programu wg wartości NM
- Udział w roli Partnera w 15 Forum Rozwoju Mazowsza – Forum Funduszy Europejskich 8 października 2025 r.
Przekonaj się i poczuj, że zmiana jest możliwa!
Tutaj przeczytasz więcej o FNMP na Forum Rozwoju Mazowsza:
Zadanie pt. “Bezdomność to wybór społeczeństwa – zainspiruj się do zmiany!” jest realizowane przez Fundację Najpierw Mieszkanie Polska dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej “Pokonać bezdomność - konkurs dodatkowy. Edycja 2025”. Wartość dofinansowania 50260 zł całkowita wartość zadania 56360 zł. Data podpisania umowy 26-09-2025.
